In 411-12 AD, Augustine went through an elaborate correspondence with two distinguished citizens, Volusianus (the more distinguished) and Marcellinus (in Africa as imperial representative in the matter of the Donatists). In the course of a discussion of the merits of Christianity, Volusianus or his friends brought up the cases, comparable in their eyes to Christ, of Apollonius and Apuleius. Several texts from that exchange are relevant. The irony is that they show that Apuleius had his defenders in Africa, 250 years after his death, who were quite sure that he was a magician.
ep. 137.13 (Augustine to Volusianus): sed nulla, inquiunt, competentibus signis tantae maiestatis indicia claruerunt, quia larualis illa purgatio, debilium curae, reddita uita defunctis, si et alii considerentur, deo parua sunt. fatemur quidem et nos talia quaedam fecisse prophetas. nam in his signis quid est excellentius quam mortuos reuixisse? fecit hoc Helias, fecit hoc Helisaeus; nam de magorum miraculis, utrum etiam mortuos suscitauerint, illi uiderint, qui et Apuleium se contra magicarum artium crimina copiosissime defendentem conantur non accusando sed laudando conuincere. nos legimus magos Aegyptiorum istarum artium peritissimos a Moyse, famulo dei, fuisse superatos, cum illi quaedam mira nefandis artibus agerent, ille deo simpliciter inuocato cuncta eorum machinamenta subuerteret. sed et ipse Moyses et ceteri prophetae ueracissimi dominum Christum prophetauerunt et ei gloriam magnam dederunt, hunc non tamquam parem sibi nec in eadem miraculorum potentia superiorem sed plane dominum deum omnium et hominem propter homines factum uenturum praenuntiauerunt. qui propterea et ipse talia facere uoluit, ne esset absurdum, qui per illos fecerat, si ipse non faceret. sed tamen et aliquid proprium facere debuit, nasci de uirgine, a mortuis resurgere, in caelum ascendere. hoc deo qui parum putat, quid plus expectet, ignoro.
ep. 136.1 (Volusianus asks Augustine . . .): ut ad ea vigilantius respondere digneris, in quibus nihil amplius dominum, quam alii homines facere potuerunt, fecisse mentiuntur, Apollonium si quidem suum nobis et Apuleium aliosque magicae artis homines in medium proferunt, quorum maiora contendunt extitisse miracula.
ep. 138.19 (Augustine to Marcellinus): Apuleius enim, ut de illo potissimum loquamur, qui nobis Afris Afer est notior, non dico ad regnum sed ne ad aliquam quidem iudiciariam rei publicae potestatem cum omnibus suis magicis artibus potuit peruenire honesto patriae suae loco natus et liberaliter educatus magnaque praeditus eloquentia. an forte ista ut philosophus uoluntate contempsit, qui sacerdos prouinciae pro magno fuit ut munera ederet uenatoresque uestiret et pro statua sibi apud Oeenses locanda, ex qua ciuitate habebat uxorem, aduersus contradictionem quorundam ciuium litigaret? quod posteros ne lateret, eiusdem litis orationem scriptam memoriae commendauit. quod ergo ad istam terrenam pertinet felicitatem, fuit magus ille, quod potuit. unde apparet nihil eum amplius fuisse, non quia noluit, sed quia non potuit. quamquam et aduersus quosdam, qui ei magicarum artium crimen intenderant, eloquentissime se defendit. unde miror laudatores eius, qui eum nescio qua fecisse miracula illis artibus praedicant, contra eius defensionem testes esse conari. sed uiderint, utrum ipsi uerum perhibeant testimonium et ille falsam defensionem. illud, si sapiunt, adtendant, qui magicas artes non utique nisi pro felicitate terrena uel damnabili curiositate conquirunt uel ab eis innocentes periculosa tamen eas admiratione conlaudant, et uideant Dauid nostrum sine ullis talibus artibus ex pastore ouium peruenisse ad regiam dignitatem, cuius et peccata et merita fidelis scriptura non tacuit, ut sciremus, et quibus modis non offenderetur deus et quibus modis placaretur offensus.
ep. 102.32 (Augustine to Deogratias, a Christian priest, written sometime between 406-412: the collocation of Apollonius and Apuleius is striking): et tamen si hoc, quod de Iona scriptum est, Apuleius Madaurensis uel Apollonius Tyaneus fecisse diceretur, quorum multa mira nullo fideli auctore iactitant, quamuis et daemones nonnulla faciant angelis sanctis similia non ueritate sed specie, non sapientia sed plane fallacia, tamen, si de istis, ut dixi, quos magos uel philosophos laudabiliter nominant, tale aliquid narraretur, non iam in buccis creparet risus sed typhus.
The book Augustine went on to write, inspired by his correspondence with Volusianus and Marcellinus, was de civitate dei. In it, Apuleius makes numerous further appearances. See Hagendahl, Augustine and the Latin Classics, 1.17-28 and 1.29-33 (the latter for the ps.-Apuleian Asclepius, which Aug. attributed to Apul.). See also my "Augustine's Classical Readings".
J.J. O'Donnell