Sallust, Catil. 3-5

<p><font size=5>Sed ego adulescentulus initio, sicuti plerique, studio ad
rem publicam latus sum, ibique mihi multa advorsa fuere. nam pro pudore,
pro abstinentia, pro virtute audacia largitio avaritia vigebant. quae
tametsi animus aspernabatur insolens malarum artium, tamen inter tanta
vitia inbecilla aetas ambitione conrupta tenebatur; ac me, quom ab
relicuorum malis moribus dissentirem, nihilo minus honoris cupido eadem
quae ceteros fama atque invidia vexabat. igitur ubi animus ex multis
miseriis atque periculis requievit et mihi relicuam aetatem a re publica
procul habendam decrevi, non fuit consilium socordia atque desidia bonum
otium conterere, neque vero agrum colundo aut venando, servilibus
officiis, intentum aetatem agere; sed a quo incepto studioque me ambitio
mala detinuerat, eodem regressus statui res gestas populi Romani carptim,
ut quaeque memoria digna videbantur, perscribere, eo magis quod mihi a spe
metu partibus rei publicae animus liber erat. (4)Igitur de Catilinae
coniuratione quam verissume potero paucis absolvam; nam id facinus in
primis ego memorabile existumo sceleris atque periculi novitate. de quoius
hominis moribus pauca prius explananda sunt, quam initium narrandi faciam. 
L. Catilina, nobili genere natus, fuit magna vi et animi et corporis, sed
ingenio malo pravoque. huic ab adulescentia bella intestina caedes rapinae
discordia civilis grata fuere, ibique iuventutem suam exercuit.  corpus
patiens inediae algoris vigiliae, supra quam quoiquam credibile est. 
animus audax subdolus varius, quoius rei lubet simulator ac dissimulator,
alieni adpetens, sui profusus, ardens in cupiditatibus; satis eloquentiae,
sapientiae parum. vastus animus inmoderata incredibilia nimis alta semper
cupiebat. hunc post dominationem L. Sullae lubido maxuma invaserat rei
publicae capiundae; neque id quibus modis adsequeretur, dum sibi regnum
pararet, quicquam pensi habebat. agitabatur magis magisque in dies animus
ferox inopia rei familiaris et conscientia scelerum, quae utraque iis
artibus auxerat, quas supra memoravi. incitabant praeterea conrupti
civitatis mores, quos pessuma ac divorsa inter se mala, luxuria atque
avaritia, vexabant.